Zararlı yazılımlar, bilgisayar ve mobil cihazların işlevlerini bozmak, kritik bilgileri toplamak, özel bilgilerine erişim sağlamak ve istenmeyen reklamları göstermek amacı ile kullanılan yazılımdır.
❓ Zararlı Yazılımlar Nedir?
Zararlı yazılımlar, bilgisayar, tablet, mobil veya elektroik olan her türlü cihaza bulaşabilen, bulaştıklarında işlevlerini bozmak, kritik bilgileri toplamak, özel bilgilerine erişim sağlamak ve istenmeyen reklamları göstermek amacı ile kullanılan yazılımdır. Halk arasında virüs olarak isimlendirilerler. Bu tip yazılımlar genelde Hacker veya kötü niyetlere sahip yazılımcılar tarafından tasarlanır. Bu tip kötü ve zararlı yazılımları tasarlayan insanların genelde amaçları elde ettikleri bilgiler veya reklamlar ile para kazanmak, fidye istemek, cihazlara zarar vermek ya da şantaj gerçekleştirmektir.
❓ Zararlı Yazılımlar Nasıl Bulaşır?
Zararlı yazılımlar elektronik cihazınıza birçok yöntem ile bulaşabilir, fakat istatistiklere baktığımızda zararlı yazılımların genel olarak kullanıcıların yanlış internet kullanımından kaynaklı olarak zararlı sitelere girmesi, zararlı şeyler indirmesi gibi yöntemler ile bulaştıklarını göstermekte. Yani bilgisayar ve internet kullanımına hakim kişilerin kullandıkları cihazlara virüs bulaşma oranı çok az. En sık bulaşma yöntemlerini ve bulaşmayı engelleyecek basit çözümleri aşağıda listeledik ;
- USB, CD-DVD, Taşınabilir hard diskler, yada benzeri veri taşıma aygıtları ile yapılan dosya paylaşma işlemleri sırasında gerçekleşen bulaşmalar.
(Bilgisayarınıza takacağınız her türlü veri depolama aygıtını anti virüs programınız ile tarayınız, virüs saptanması durumda aygıtı kullanmayınız.) - Korsan oyun yada program indirme sitelerinden gerçekleşen bulaşmalar.
(Hiç kimse ücretli olan bir yazılımı sizin için uğraşıp bedava yapmaz… Korsan yazılımların içinde genelde kötü niyetli yazılımlar yerleştirilerek bilgi toplama ve zombi cihaz haline getirme gibi zararlı yazılımlar bulunmakta. Korsan yazılım kullanmayın, varsa alternatifi olan ücretsiz yazılımları kullanın.) - Reklamlar üzerinden bulaşan virüsler.
(İnternette sitelerin “para kazanmak” uğruna yayımladıkları reklamlara tıkladığınız anla kullandığınız cihaza zararlı yazılımlar inebilir. İnternetteki hiç bir reklama tıklamayın ve güvenilir sitelerde işlerinizi halletmeye çalışın.) - Zararlı Web Siteleri üzerinden kullandığınız cihaza bulaşan virüsler.
(Google’da “güvensiz” ibaresi bulunan siteleri girmeyin ya da bu siteler üzerinden herhangi bilgi alışverişi yapmayın.) - Kötücül niyetle gönderilen E-Postalar üzerinden bulaşan virüsler.
(Mail hesabınıza gelen spam, tanıtım yada ücretsiz birşeyler kazandığınızı söyleyen e-postalara tıklamanız yada postadaki yönergeleri uygulamanız durumda bulaşan virüsler. Bu virüslerden kurtulmak için tanımadığınız yerlerden gelen mailleri silin.)
❓ Zararlı Yazılımlardan Çeşitleri Neler?
Zararlı yazılımların birçok çeşiti bulunmakta. Aşağıda en sık karşılaşılan zararlı yazılımların çeşitlerini listeledik ;
- BİLGİSAYAR VİRÜSÜ (standart olarak en sık karşılaşılan zararlı yazılım) 🕷️
Kullanıcının izni ya da bilgisi dahilinde olmadan bilgisayarın çalışma şekline müdehale eden, kendini diğer dosyaların içerisinde gizlemeye veya bir bilgisayardan bir diğerine yayılmaya çalışan bir tür bilgisayar programıdır. Bazı virüsler uygulamalara zarar vermek, dosyaları silmek ve sabit diski yeniden formatlamak gibi çeşitli şekillerde bilgisayara verirken, bazıları zarar vermektense, sadece sistem içinde çoğalmak, sistemi yavaşlatmak için programlanmışlardır. - SOLUCANLAR 🐛
Solucan da, virüs gibi, kendisini bir bilgisayardan diğerine kopyalamak için tasarlanmıştır ancak bunu otomatik olarak yapar. İlk olarak, bilgisayarda dosya veya bilgi ileten özelliklerin denetimini ele geçirir. Solucan bir kez sisteminize girdikten sonra kendi başına ilerleyebilir. Solucanların en büyük tehlikesi, kendilerini büyük sayılarda çoğaltma becerileridir. Örneğin bir solucan, e-posta adres defterinizdeki herkese kopyalarını gönderebilir ve sonra aynı şeyi onların bilgisayarları da yapabilir. Bu, domino etkisinin getirdiği yoğun ağ trafiği işyeri ağlarını ve Internet’in tümünü yavaşlatabilir. - CASUS YAZILIMLAR 👺
Casus yazılım, kullanıcılara ait önemli ve özel bilgilerin, kullanıcının yaptığı işlemlerin, kullanıcının bilgisi olmadan toplanmasını ve bu bilgilerin kötü niyetli kişilere gönderilmesini sağlayan zararlı yazılım olarak tanımlanır. Casus yazılımlar, virüs ve solucanlardan farklı olarak hedef sisteme bir kez bulaştıktan sonra kendi kopyalarını oluşturarak daha fazla yayılmaya ihtiyaç duymazlar. Casus yazılımın amacı kurban olarak seçilen sistemin üzerinde gizli kalarak istenen bilgileri toplamaktır. - ADWARE (Reklam Yazılımı) 📑
Adware bilgisayarınızda reklamlar görüntülemek, arama isteklerinizi reklam web sitelerine yeniden yönlendirmek ve internet kullanıcılarına özel reklamların görüntülenmesi için ziyaret ettiğiniz web sitelerinin türleri gibi hakkınızdaki pazarlama verilerini toplamak amacıyla tasarlanmış programlara verilen genel ad’dır. Adware’ler kullanıcıdan habersiz bilgi topladığında kötü amaçlı yazılım olarak kabul edilir. - BOTNET 🧟
Bot terimi robotun kısaltmasıdır. Suçlular, bilgisayarınızı bir bot’a (zombi olarak da bilinir) çevirebilen kötü amaçlı yazılımları dağıtırlar. Böyle bir durumda bilgisayarınız, sizin haberiniz olmadan Internet üzerinden otomatik görevleri gerçekleştirebilir. Suçlular genelde çok sayıda bilgisayarı etkilemek için bot kullanırlar. Bu bilgisayarlar da bir ağ veya botnet oluştururlar. Suçlular botnetleri, istenmeyen e-posta mesajları göndermek, virüsleri yaymak, bilgisayar ve sunuculara saldırmak ve diğer türlerdeki suçları işlemek ve sahtekarlıklarda bulunmak amacıyla kullanır. Bir botnetin parçası olması durumunda bilgisayarınız yavaşlayabilir ve istemeden suçlulara yardımcı olabilirsiniz. - TRUVA ATI (Trojan) 🐎
Truva atı, bilginiz olmadan bilgisayarınıza yerleşen, sistemi diğer bilgisayarlarca internet ya da ağ üzerinden kontrol edebilmeye açık hale getiren yazılımlardır. Truva atı, kötü niyetli kişilerin bilgisayarınızdaki dosya ve işlevleri görmesine ve değiştirmesine, etkinliklerinizi izlemesine ve kaydetmesine, başka bilgisayarlara saldırmak için bilgisayarınızı kullanmasına olanak tanıyabilir. Truva yazılımlarının iki türü vardır. İlk türü; zararsız olan ve genellikle bilinen yazılımların kötü niyetli kişiler tarafından zararlı yazılımlar eklenerek zararlı yazılım haline getirilmesi. İkinci türü; bağımsız yazılımların kötü niyetli kişiler tarafından değiştirilerek zararlı yazılım haline getirilmesi. - FİDYE YAZILIMLARI 🕷️
Adından da anlaşılacağı gibi, fidye ile birlikte gelen bir tür kötü amaçlı yazılımdır. Bir kurbanın cihazını veya verilerini kilitler ve şifreler ve erişimi geri yüklemek için bir fidye talep eder. Kurbandan fidyeler genellikle kripto para birimi olarak istenilmekte. Fidye ödenmediği taktirde kurbanın verileri silinebilir yada sanal dünyada paylaşılabilinir. - RootKit’ler 🤖
Çoğu zaman kurbanların bilgisi olmadan kurbanların cihazlarının uzaktan kontrolünü sağlayan bir tür kötü amaçlı yazılımdır. Rootkit’ler gizli kalacak şekilde tasarlandığından, güvenlik yazılımlarını ele geçirebilir veya bozabilir, bu da bu tür kötü amaçlı yazılımların bilgisayarınızda uzun süre yaşamasına ve önemli hasarlara neden olmasına neden olabilir. Bu tür yazılımlar bilgisayarı uzaktan erişime açabilir, gizli bilgileri çalabilir ve kullanıcı aktivitelerini gözetleyebilirler.
❓ Zararlı Yazılımlardan Nasıl Korunurum?
İnternette bilmediğiniz ve güvenli olmayan sitelerden uzak durmalısınız. Korsan yazılım kullanmamalı ve korsan yazılım/oyun paylaşan sitelerden hiçbir indirmemeliyiz. İşletim sistemimizi ve kullandığımız programları güncel tutmalıyız. İşinde iyi ve başarılı bir antivirüs kullanmalıyız. Antivirüs için Avast, Avg, Malwarebytes gibi markaları önerebiliriz. Tabi başka markalarda mevcut fakat ücretliler. Düzenli olarak bilgisayarınızı bu antivirüsler ile tam tarayın. Ayrıca aşağıdaki adımları uygulayın ;
- Adblock ve benzeri reklam engelleyici tarayıcı eklentilerini kullanın.
- Sisteminizi güncel tutun.
- Desteği kesilmiş uygulama ya da sistemleri kullanmayın.
- İnternetinizi ya da bilgisayarınızı tanımadığınız kişiler ile paylaşmayın.
- Bilgisayarınıza şifre koyun.
- Wi-Fi şifrenizi güçlendirin.
- Bir program indirir iken kendi sitesi dışında bir yerden o programı indirmeyin.
- Reklamlara tıklamayın.
❓ Bilgisayarıma Virüs Bulaştığını Nasıl Anlarım ?
Bilgisayarınıza virüs bulaştığını düşünüyor iseniz ve bundan emin değil iseniz aşağıdaki adımları kontrol ederek bilgisayarınıza virüs bulaşıp bulaşmadığını anlayabilirsiniz ;
- Performans düşüşü ve kasma-donma
Bilgisayarınızda hiçbir sebep yok iken durduk yere kasmalar donmalar yaşıyor iseniz bilgisayarınıza virüs bulaşmış olabilir ya da belkide sadece bilgisayarınıza bakım yapmanız gerekmektedir. Virüs bulaştığını anlamak için bilgisayarınızın görev yöneticisini açın ve kaynak tüketen uygulmayı tespit edin, güvenmediğiniz ya da bilmediğiniz bir uygulama ise virüs olma ihtimali yüksek. Göreve sağ tıklayın ve “Dosya Konumunu Aç” seçeneğini seçin. Açılan pencere uygulamanın konumuna bakarak sisteme veya sizlerin yüklediği bir uygulama mı anlayabilir ve müdahale edebilirsiniz. Antivirüs yazılımınız ile tam tarama yapınız. Tabi virüs arka planda çalışıp görev yöneticisinde kendini belli etmeyen bir yazılımda olabilir. Bunun için Windows uygulamalardan kendinizin yüklemediğini düşündüğünüz uygulamaları kaldırmayı unutmayın.
- Kendi kendine açılan web sayfaları ve değişen tarayıcı açılış sayfası
Bilgisayarınızda kullandığınız tarayıcınızda sürekli kendiliğinden sayfalar açılıyor veya açılış sayfanız değişiyor ise bu tarayıcınıza virüs bulaştığının bir kanıtıdır. Tarayıcınızı silerek ve antivirüs ile tam tarama yaparak sorunlar kurtulabilirsiniz. - Sizden habersiz kendi kendine yüklenen uygulamalar
Bilginiz dışında sisteme yüklenen uygulamalar var ise sisteme virüs bulaşmış olabilir. Tam tarama yapınız ve sizlerin yüklemediği tüm uygulamaları kaldırın. - +18 İçerikli sayfaların açılması ya da benzeri içerikleri sisteminizde görüntülenmesi
Bu tip +18 içerikleri görmeye başlarsanız sisteminizde virüs olma ihtimali yükselir. Yine tam tarama yapın ve sizden habersiz uygulamarı kaldırın - İstemsizce gelen bildirimler
Windows sizlere sizin istemediğiniz bildirimler gösteriyor olabilir, bunun sebebi yine virüs bulaşmasından kaynaklıdır. Mümkün ise tarayıcınızı kaldırıp tekrar yükleyin ve bilmediğiniz uyglamaları kaldırarak tam tarama yapın.
Umarım yazımız işinize yaramıştır. Bilgisayarınızdaki virüs ile mücadele da yardım gerekiyor ise biizimle iletişime geçmek için buraya tıklayınız. Telegram grubumuza katılırsanız ve sorununuzu detaylıca anlatır iseniz yardımcı olabiliriz. Ayrıca fikirleriniz ve yorumlarınızı aşağıda belirtebilirsiniz. İyi çalışmalar kolay gelsin. 😊